سرطان چشم یک سرطان نادر است و می تواند قسمت های خارجی چشم مانند پلک را که از ماهیچه‌ها، پوست و اعصاب تشکیل شده است، تحت تاثیر قرار دهد. اگر سرطان از داخل کره چشم شروع شود به آن سرطان داخل چشم می‌گویند. شایع‌ترین سرطان‌های داخل چشمی در بزرگسالان ملانوم و لنفوم است. شایع‌ترین سرطان چشم در کودکان رتینوبلاستوما است که از سلول‌های شبکیه تشکیل می‌شود. سرطان چشم همچنین می‌تواند از سایر قسمت‌های بدن به چشم سرایت کند. درمان سرطان چشم بسته به نوع و میزان پیشرفته بودن آن متفاوت است. گزینه‌های درمانی می‌تواند شامل جراحی، پرتودرمانی، انجماد یا گرما درمانی و لیزر درمانی باشد. ما در این مقاله به بررسی انواع تومورهای چشمی پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.
انواع تومورهای چشمی
همانطور که در ابتدا گفتیم سرطان چشم انواع مختلفی دارد و شامل؛
- ملانوم
- لنفوم
- رتینوبلاستوما
سرطان ملانوم چشمی
ملانوم چشمی یکی از انواع سرطان‌های چشم است. این سرطان در داخل چشم تشکیل می‌شود و با نگاه کردن به ظاهر چشم نمی‌توان متوجه آن شد. به همین علت تشخیص این سرطان سخت‌تر است. نکته دیگر در مورد این سرطان این است که، ملانوم علائمی از خود نشان نمی‌دهد و تشخیص را سحت‌تر می‌کند. ملانوم چشم می‌تواند چندین قسمت از چشم را تحت تاثیر قرار دهد، از جمله:
- مشیمیه
- قسمت مژگانی
- پلک
- عنبیه
ملانوم معمولا در لایه مشیمیه در چشم دیده می‌شود. این لایه رگ‌های خونی و بافت همبند بین سفیدی چشم و شبکیه (پشت چشم) است. سرطان می‌تواند فقط در چشم باشد یا به محل دیگری در بدن، معمولاً کبد، گسترش یابد (متاستاز). ملانوما همچنین می‌تواند روی پوست یا سایر اندام‌های بدن شروع شود و به چشم گسترش یابد. قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید یک عامل خطر مهم برای ملانوم است. افرادی که دارای پوست روشن و چشمان آبی هستند بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
علائم سرطان ملانوم چیست؟
ملانوم علائم اولیه ندارد ولی بعد از مدتی علائمی از خود نشان می‌دهد که شامل موارد زیر است؛
- چشم‌های برآمده
- تغییر رنگ عنبیه
- دید ضعیف در یک چشم
- چشم قرمز و دردناک
- نقص کوچک در عنبیه یا ملتحمه
همچنین در برخی موارد هیچ علامتی وجود نخواهد داشت.
ملانوم‌های چشمی چگونه درمان می‌شوند؟
ملانوم‌های کوچک را می‌توان با موارد زیر درمان کرد:
- عمل جراحی
- لیزر
- پرتودرمانی (مانند گاما نایف، سایبرنایف، براکی تراپی)
- جراحی برای برداشتن چشم (انوکلئوناسیون) گاهی انجام می‌شود.
درمان های دیگری که مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
شیمی درمانی: اگر سرطان به خارج از چشم گسترش یافته باشد.
ایمونوتراپی: در این درمان از داروها برای کمک به سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با ملانوم استفاده می‌شود.
پیشگیری از ملانوم چشم
مهم‌ترین راه پیشگیری از ملانوم چشم، محافظت از چشم‌ها در برابر نور خورشید است، به خصوص بین ساعت 10 صبح تا 14 بعد از ظهر که اشعه خورشید شدیدتر است. بهتر است از عینک‌های آفتابی محافظ در برابر اشعه ماوراء بنفش استفاده کنید. همچنین معاینه چشم سالانه نیز توصیه می‌شود.
سرطان لنفوم چشمی
یکی از انواع سرطان چشم، لنفوم اولیه داخل چشمی (PIOL) نام دارد. PIOL می‌تواند در شبکیه و در زجاجیه داخل چشم ایجاد شود. همچنین عصب بینایی در پشت چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از هر 10 نفری که PIOL دارند، هشت نفر در هر دو چشم دچار آن می‌شوند. بسیاری از افراد مبتلا به PIOL همچنین دارای لنفوم در بخشی از مغز خود هستند. به این لنفوم اولیه سیستم عصبی مرکزی می‌گویند. PIOL نوعی لنفوم است که لنفوم سلول B غیر هوچکین نامیده می‌شود. اکثر افرادی که به آن مبتلا هستند سالخورده یا دارای بیماری‌های سیستم ایمنی هستند. افرادی که سیستم ایمنی آنها به درستی کار نمی‌کند در معرض خطر ابتلا به لنفوم اولیه داخل چشمی (PIOL) مبتلا هستند. همچنین برخی از افراد تغییراتی در سلول‌های خود دارند که خطر ابتلا به سرطان چشم را افزایش می‌دهد.
علائم لنفوم چشم چیست؟
شایع ترین علائم لنفوم چشم عبارتند از:
- تاری دید
- کاهش یا از دست دادن بینایی
- شناورها (دیدن نقاط یا خطوط کوچک در میدان دید)
- قرمزی یا تورم در چشم
- حساسیت فوق العاده به نور
- درد چشم (اگرچه این اتفاق نادر است)
لنفوم معمولاً هر دو چشم را درگیر می‌کند، اگرچه امکان دارد علائم تنها در یک چشم آشکارتر باشد.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به لنفوم چشم هستند؟
افرادی که در معرض خطر ابتلا به لنفوم چشم هستند عبارتند از:
کسانی که آرتریت روماتوئید یا سایر بیماری‌های خود ایمنی دارند. مشکلات پزشکی خاصی دارند که بر سیستم ایمنی بدن آنها تأثیر می‌گذارد. مبتلا به ایدز (سندرم نقص ایمنی اکتسابی) هستند. داروهای خاصی را برای جلوگیری از رد عضو پیوند شده توسط بدن مصرف می‌کنند. گاهی نیز افراد بدون داشتن هیچ یک از این عوامل خطر می‌توانند به لنفوم چشم مبتلا شوند.
لنفوم چشم چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ابتدا چشم پزشک از بیمار در مورد علائمی که دارد سوال می‌پرسد و بینایی و حرکت چشم او را بررسی می‌کند. سپس به کمک افتالموسکوپ (ابزاری دارای نور و یک عدسی بزرگ‌نمایی کوچک) برای مشاهده خوب داخل چشم استفاده می‌کند.
لنفوم چشم چگونه درمان می‌شود؟
لنفوم چشم معمولاً با شیمی درمانی و پرتودرمانی خارجی (یا گاهی اوقات ترکیبی از هر دو) درمان می‌شود. شیمی درمانی یک روش درمانی برای این نوع سرطان است که در طی آن مصرف دارو به از بین بردن سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. می‌توان دارو را مستقیماً در چشم تزریق کرد یا از طریق ورید‌ها مستقیماً در مایع ستون فقرات تزریق کرد.
در پرتودرمانی از پرتوهای انرژی بسیار بالا برای کوچک کردن تومورها و کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. تابش با توجه به محل سرطان می‌تواند فقط به چشم آسیب دیده یا هر دو چشم مورد هدف قرار گیرد. پرتودرمانی مغز و نخاع را نیز هدف قرار می‌دهد. همین امر می‌تواند به جلوگیری از گسترش سرطان در مغز و نخاع کمک کند. یا حتی به تخریب سلول‌های سرطانی پنهان کمک کند.
سرطان رتینوبلاستوما
رتینوبلاستوما یکی دیگر از انواع تومورهای چشمی است و یک سرطان نادر است که روی شبکیه پشت چشم رشد می‌کند. در کودکان زیر 5 سال ایجاد می‌شود. درمان‌های این سرطان شامل سرما درمانی (انجماد تومور)، شیمی درمانی و جراحی است. سالانه حدود 200 تا 300 کودک مبتلا به رتینوبلاستوما تشخیص داده می‌شوند. بر پسران و دختران به طور مساوی تأثیر می‌گذارد. بیشتر اوقات، این بیماری یک چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در حدود یک چهارم موارد، هر دو چشم تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
علائم رتینوبلاستوما چیست؟
اولین علامت رتینوبلاستوما تغییر در ظاهر چشم است. علائم می‌تواند یک چشم یا هر دو چشم را تحت تاثیر قرار دهد. علائم رتینوبلاستوما عبارتند از:
مردمک سفید (لکوکوریا)
لکوکوریا معمولاً اولین علامت رتینوبلاستوما است. مردمک چشم سفید یا کدر به نظر می‌رسد و گشاد به نظر می‌رسد. مردمک می‌تواند در زوایای خاص یا در عکسی که از فلاش استفاده شده سفید به نظر برسد (مردمکها معمولاً در عکس با فلاش، قرمز به نظر می‌رسند). همچنین مردمکها اندازه‌های متفاوتی دارند.
چشم‌های ضربدری (استرابیسم)
رتینوبلاستوما همانطور که در ابتدا گفتیم یکی از انواع تومورهای چشمی است. در صورت داشتن این تومور، چشم‌ها نامرتب به نظر می‌رسند یا یک چشم در جهتی متفاوت از دیگری می‌چرخد. استرابیسم می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
چشم‌های قرمز یا ملتهب
التهاب و سوزش می‌تواند در هر نقطه از چشم ظاهر شود. یا حتی باعث شود چشم‌ها آسیب ببینند یا حساس شوند.
رتینوبلاستوما چگونه درمان می‌شود؟
درمان بر اساس مرحله بیماری متفاوت است. درمان‌های رتینوبلاستوما عبارتند از:
شیمی درمانی: پزشک داروهای شیمی درمانی را از طریق شریان یا ورید تزریق می‌کند. این داروها از تکثیر سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کنند.
کرایوتراپی (کرایوآبلیشن): در درمان کرایوتراپی از سرمای شدید (معمولاً نیتروژن مایع) برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
لیزر درمانی: روش‌های لیزر شامل فتوکواگولاسیون و ترموتراپی است. در این روش پزشک از لیزر برای از بین بردن تومورها توسط گرما استفاده می‌کند.
پرتودرمانی: پرتودرمانی سلول‌های سرطانی را می‌کشد و از تکثیر آنها جلوگیری می‌کند. برای درمان رتینوبلاستوما، پزشک نوعی پرتو درمانی به نام پلاک درمانی رادیواکتیو را توصیه می‌کند.
جراحی: برای تومورهای بزرگ، پزشک نیاز به برداشتن کل کره چشم و بخشی از عصب بینایی پشت کره چشم دارد. به این عمل جراحی انوکلئاسیون می‌گویند.