تومورهای چشمی می‌توانند در نواحی مختلف چشم مانند پلک، شبکیه یا مشیمیه ایجاد شوند. تومورها رشد بافتی هستند که می‌توانند خوش خیم یا بدخیم باشند. ملانوم مشیمیه شایع‌ترین تومور بدخیم در بزرگسالان و رتینوبلاستوما در کودکان است. علائم این تومورها به ناحیه آسیب دیده بستگی دارد و اغلب برای مدت طولانی هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند، به خصوص اگر تومور داخل چشم را تحت تاثیر قرار داده باشد. اختلالات بینایی می‌تواند در طول زمان رخ دهد. تومور با معاینه چشم و معاینه پشت چشم (افتالموسکوپی) تشخیص داده می‌شود و در صورت لزوم از روش‌های تصویربرداری دیگر مانند سونوگرافی یا معاینه MRI استفاده می‌شود. درمان بستگی به نوع تومور، محل و اندازه آن دارد. در صورت تغییرات خوش خیم نیازی به انجام جراحی نیست. در مورد تغییرات بدخیم بسته به نوع تومور برداشتن تومور با جراحی، پرتودرمانی موضعی و شیمی درمانی انجام می‌شود.
تومورهای چشمی چیست؟
تومورهای خوش خیم و بدخیم (تورم، رشد بافتی) می‌توانند در چشم ایجاد شوند تومورهای خوش خیم به کندی رشد می‌کنند و به ندرت به بافت اطراف حمله می‌کنند. از طرف دیگر تومورهای بدخیم اغلب به سرعت رشد می‌کنند، به بافت اطراف حمله می‌کنند و به تدریج آن را از بین می‌برند و متاستاز (تومورهای ثانویه) ایجاد می‌کنند. تومور بدخیم در چشم در مقایسه با سایر انواع سرطان نادر است. ملانوم مشیمیه شایع‌ترین تومور بدخیم چشم در بزرگسالان است. رتینوبلاستوما در کودکان شایع‌تر است. به طور متوسط از هر 18000 نوزاد یک نفر به آن مبتلا می‌شود. تومورهای چشمی می‌توانند در طیف گسترده‌ای از مناطق چشم مانند؛ پلک، داخل چشم در ناحیه مشیمیه، صلبیه یا شبکیه ایجاد شوند. تومورها همچنین می‌توانند روی عنبیه (پوست عنبیه) ایجاد شوند، به عنوان مثال ملانوم بدخیم عنبیه.
طبقه بندی تومورهای چشمی بر اساس ناحیه آسیب دیده
تومورهای روی پلک
تشکیل بافت جدید خوش خیم که بر پلک تأثیر می‌گذارد شامل هیپرکراتوز است. لایه کراتینه پوست پلک بیش از حد تکثیر می‌شود. این شامل زگیل‌های روی پلک نیز می‌شود که توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. زانتلاسما رسوبات چربی روی پلک است. اگر در افراد جوان رخ دهد، می‌تواند نشانه‌ای از اختلال متابولیسم لیپید باشد.
تومورهای ملتحمه
ملانوم بدخیم نیز می‌تواند روی ملتحمه ایجاد شود. کارسینوم سلول سنگفرشی نیز در ملتحمه رخ می‌دهد، دامنه وسیعی دارد و اغلب در مرز بین ملتحمه و قرنیه ایجاد می‌شود. با این حال، تومورهای خوش خیم ملتحمه بسیار شایع‌تر هستند، به عنوان مثال خال ملتحمه (خال مادرزادی). تومورهای خوش خیم دیگر عبارتند از لیمبوس درموئید (برآمدگی پوستی گرد مایل به سفید روی ملتحمه)، لیپودرموئید (تومور ملتحمه ناشی از سلول های چربی) و پاپیلوم‌های ملتحمه (که توسط ویروس‌های پاپیلومای انسانی، HPV ایجاد می‌شود). غشای تمپانیک (pterygium conjunctivae) تکثیر عروقی ملتحمه که می‌تواند روی قرنیه رشد کند، نیز یک تغییر خوش خیم است.
تومورهای شبکیه
رتینوبلاستوما شایع‌ترین تومور بدخیم چشم در کودکان است. بر روی شبکیه تاثیر می‌گذارد و از طریق یک جهش ژنتیکی ایجاد می‌شود. گاهی اوقات والدین حامل جهش ژنی هستند و آن را به فرزندشان منتقل می‌کنند. با این حال، این شکل ارثی رتینوبلاستوما تنها در حدود ده درصد موارد رخ می‌دهد. اما در 90 درصد موارد، نقص ژنتیکی دوباره (خود به خود) رخ می‌دهد. رتینوبلاستوما تقریباً همیشه قبل از پنج سالگی رخ می‌دهد زیرا از سلول‌های نابالغ شبکیه منشا می‌گیرد.
سرطان‌های چشمی چگونه ایجاد می‌شوند و عوامل خطر آن‌ها چیست؟
علل ایجاد تومورهای چشمی اغلب نامشخص است. در مورد تومورهای پوست (پلک)، اشعه ماوراء بنفش یک عامل خطر در نظر گرفته می‌شود، به ویژه در مورد قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش زیاد مانند سولاریوم یا جوش قوس الکتریکی. کارشناسان گمان می‌کنند افرادی که پوست روشنی دارند و سال‌ها بدون محافظت در معرض نور خورشید قرار گرفته‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست هستند. در مورد تومورهای ملتحمه یا مشیمیه، یک خال از قبل موجود (نوس ملتحمه یا مشیمیه) و به اصطلاح ملانوز که در آن سلول‌های رنگدانه بیش از حد تکثیر می‌شوند، می‌تواند علت سرطان چشم باشد. اشعه ماوراء بنفش، عفونت HIV و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) از عوامل خطر برای سرطان سلول سنگفرشی ملتحمه هستند. اغلب پزشکان تغییرات ژنتیکی را عامل رتینوبلاستوما می‌دانند، به این معنی که این سرطان ارثی است.
سرطان‌های چشمی چه علائمی ایجاد می‌کنند؟
اینکه کدام علائم رخ می‌دهد، از جمله به نوع، محل و اندازه تومور بستگی دارد. تومورهای بدخیم چشم اغلب برای مدت طولانی بدون توجه رشد می‌کنند و فقط در مراحل بعدی علائم ایجاد می‌کنند. اگر تشکیل بافت جدید روی ملتحمه، روی پلک یا عنبیه رخ دهد، اغلب قابل توجه است. اگر تغییر رنگ، لکه‌ها، ندول‌ها یا سایر رشدهای پوستی وجود داشته باشد، می‌تواند نشان دهنده یک تومور خوش خیم یا بدخیم باشد. توانایی دیدن معمولاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد. کارسینوم سلول بازال روی پلک در بیشتر موارد پلک تحتانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند خود را به صورت یک گره خالدار نشان دهد که گاهی اوقات پوسته پوسته می‌شود و به راحتی خونریزی می‌کند.
تومور چشم چگونه درمان می‌شود؟
برای درمان تومورهای بدخیم چشم، امکان برداشتن تومور یا چشم با جراحی وجود دارد. سایر گزینه‌های درمانی شامل استفاده از پرتودرمانی موضعی (براکی تراپی) یا پرتودرمانی با شتاب دهنده خطی یا با پروتون است. اینکه کدام روش استفاده می‌شود، به اندازه و محل تومور و اینکه آیا تومور قبلاً تومورهای ثانویه (متاستاز) تشکیل داده است یا خیر، بستگی دارد.
آیا تومورهای چشم کشنده هستند؟
هماننطور که پیش‌تر گفته شد انواع تومورهای چشم قابل درمان هستند. همانطور که واضح است هرچه تومور زودتر تشخیص داده شود، یعنی از متستاز دادن آن جلوگیری شود، بهتر درمان می‌شود. در واقع شانس بهبودی به طور قابل توجهی بهتر است. توصیه می‌کنیم اگر علائم تومورهای چشمی را دارید سریعا به پزشک مراجعه کنید تا مورد معاینه و بررسی‌های لازم قرار گیرید.