زمانی که پلک‌های پایین چشم ظاهری گرد دارند به آن رتراکسیون یا جمع شدن پلک می‌گویند. این وضعیت می‌تواند در اثر جراحی قبلی پلک پایینی مانند بلفاروپلاستی، جای زخم به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید یا ضربه، یا بیماری تیروئید چشم ایجاد شود. همچنین انقباض پلک فوقانی زمانی است که پلک فوقانی بیش از حد روی چشم قرار می‌گیرد و معمولاً به دلیل بیماری تیروئید چشم یا اسکار ایجاد می‌شود. به طورکلی به بالارفتن غیرطبیعی پلک‌های بالایی و پایین آمدن غیرطبیعی پلک‌های پائینی رتراکسیون پلک گفته می‌شود. به طور معمول، پلک‌های بالایی درست زیر مرز بالایی قرنیه/عنبیه قرار می‌گیرند و پلک‌های پایینی در مرز پایین قرنیه/عنبیه قرار دارد. اما در صورت داشتن رتراکسیون پلک، پلک‌های بالایی و پایینی در جای همیشگی خود قرار نمی‌گیرند.
چه چیزی باعث رتراکسیون پلک می‌شود؟
علل مختلفی برای این عارضه چشمی وجود دارد، از جمله بیماری تیروئید چشم (بیماری گریوز)، تروما، جراحی قبلی و حتی گاهی این عارضه به صورت مادرزادی وجود دارد. شایع‌ترین علت عقب افتادگی پلک فوقانی بیماری تیروئید و به دنبال آن ژنتیک است. شایع‌ترین علت انقباض پلک تحتانی، عوارض ناشی از بلفاروپلاستی قبلی است که در بافت اسکار ایجاد شده. همچنین بیماران با چشم‌های برجسته (ناقل منفی) در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
این عارضه چشمی (رتراکسیون پلک) می‌تواند به صورت گرد شدن چشم و اسکلرال ظاهر شود و از همه مهم‌تر باعث ظاهر غیرطبیعی چشم و صورت می‌شود. همچنین می‌تواند منجر به بیماری‌های مزمن چشم از جمله خشکی چشم، ریزش اشک بیش از حد، قرمزی، سوزش و تاری دید شود.
یکی دیگر از دلایل رایج انقباض چین‌های پلک‌های تحتانی ژنتیکی است که در آن پلک‌های تحتانی از صلبیه خیلی پایین هستند. این بیماران اغلب از فرم چشم خود شکایت دارند.
تیروئید چشمی چیست؟
بیماری چشمی تیروئید (TED) وضعیتی است که افراد مبتلا به پرکاری تیروئید را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هنگامی که فردی پرکاری تیروئید دارد، غده تیروئید واقع در گلو سطوح اضافی هورمون‌های تیروئید را تولید می‌کند. این هورمون‌ها برای عملکرد طبیعی اندام‌ها و سیستم‌های بدن مهم هستند، اما در مقادیر زیاد به بدن آسیب می‌رسانند.
TED زمانی رخ می‌دهد که سطوح بیش از حد هورمون‌ها باعث التهاب و آسیب به بافت‌های اطراف چشم شود. افرادی که مبتلا به TED هستند معمولا علائمی از جمله؛ بیرون زدگی چشم‌ها، دوبینی، خشکی چشم و قرمزی و التهاب اطراف چشم‌ها را دارند. خشکی چشم، می‌تواند باعث سوزش، تاری دید، حساسیت به نور و آسیب به ساختارهای چشم شود.
گزینه‌های درمانی برای رتراکسیون پلک
اولین خط درمان، محافظت از چشم با استفاده از روانکاری مکرر چشمی مانند؛ استفاده از قطره و پماد، لنز تماسی بانداژ و… است. اگر با مراقبت و روانکاری وضعیت چشم بهتر نشود، جراحی اکولوپلاستی انجام می‌گیرد. این جراحی عارضه چشم به صورت متفاوتی انجام می‌شود. برای جراحی پلک فوقانی، عضله بالابرنده (مسئول بالا بردن چین بالای چشم) برای پایین آوردن پلک فوقانی بریده می‌شود. همچنین عمل جراحی اکولوپلاستی برای عقب کشیدن پلک پایین نیز متفاوت است. تکنیک‌های جراحی مختلفی وجود دارد که معمولاً از طریق روش خلفی (پنهان) انجام می‌شود. گاهی برای کمک به بالا بردن پلک پایین و کاهش نمایش اسکار به پیوند یا لیفت میانی صورت (گونه) نیاز است. سفت کردن پلک پایین معمولاً همزمان از طریق کانتوپلاستی انجام می‌شود که در آن گوشه بیرونی چشم سفت می‌شود. جراحی جمع کردن پلک پایین می‌تواند به دستیابی به چشم‌های بادامی بیشتر کمک کند.
بهبودی پس از جراحی رتراکسیون
بعد جراحی معمولاً درد حداقل تا دو روز وجود دارد. سعی کنید تا یک هفته بعد از جراحی استراحت کنید و فعالیت‌های عادی روزانه خود را بعد از دو هفته از سر بگیرید. بعد جراحی یک پچ روی چشم گذاشته می‌شود و به مدت 1-2 روز باید در جای خود باقی بماند. به مدت 1-2 هفته باید از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. گاهی درد و ناراحتی خفیفی را تجربه خواهید کرد که با داروهای خوراکی کنترل می‌شود. تورم و کبودی پس از چند روز به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد و معمولاً پس از 2 هفته به حداقل می‌رسد. با این حال زمان بهبودی می‌تواند بین افراد متفاوت باشد. بخیه‌ها در اولین ویزیت بعد از عمل، معمولاً 10-7 روز پس از جراحی برداشته می‌شوند. باید از آرایش پلک و استفاده از لنز تماسی معمولاً تا 2 هفته پس از جراحی خودداری کنید.