گلوکوم مادرزادی نوعی گلوکوم است که از بدو تولد وجود دارد، اما می‌تواند در سه ماه اول زندگی یا قبل از سه سالگی نیز ظاهر شود. همچنین گلوکوم مادرزادی دیررس وجود دارد که می‌تواند بعد از سه سال و تا نوجوانی رخ دهد. گلوکوم مادرزادی بسیار نادر است. گلوکوم عموماً در بزرگسالان شایع‌تر است و معمولاً بعد از ۴۰ سالگی ظاهر می‌شود. تشخیص زودهنگام این بیماری برای درمان زودهنگام آن و جلوگیری از آسیب به عصب بینایی بسیار مهم است.
علت گلوکوم مادرزادی چیست؟
گلوکوم مادرزادی با نقص در زاویه iridocorneal یا زاویه زهکشی که از طریق آن مایع زلالیه جریان دارد، همراه است. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، چشم نمی‌تواند مایع زلالیه را تخلیه کند و در مدار انباشته می‌شود و منجر به افزایش فشار چشم می‌شود. بین گلوکوم مادر زادی و سابقه خانوادگی ارتباط وجود دارد. تقریباً در 10 درصد موارد گلوکوم مادر زادی، گلوکوم در هر دو والدین وجود دارد. با این وجود هیچ مطالعه‌ای وجود ندارد که نشان دهد گلوکوم ارثی است، بنابراین، سابقه خانوادگی آنها فقط یک عامل خطر است.
علائم گلوکوم مادرزادی چیست؟
گلوکوم یک بیماری خاموش است، علائم خاصی وجود دارد که می‌تواند والدین را از وجود گلوکوم مادرزادی در فرزند خود آگاه کند. هنگامی که یک نوزاد تازه متولد شده مبتلا به گلوکوم است، امکان دارد علائم زیر را داشته باشد.
- حساسیت به نور یا فتوفوبی.
- اپی فورا یا اشک چشم
- کودک معمولا چشمان خود را بسته نگه می‌دارد
- چشم بیش از حد معمول مات به نظر می‌رسد.
- چشم بزرگ‌تر از حد معمول به نظر می‌رسد.
معاینه کامل ساختار چشم توسط متخصص چشم پزشکی کودکان می‌تواند گلوکوم مادرزادی را به موقع تشخیص دهد و از آسیب جبران ناپذیر عصب بینایی که منجر به کاهش بینایی می‌شود جلوگیری کند.
چگونه گلوکوم مادرزادی تشخیص داده می‌شود؟
اگر پزشک مشکوک شود که یک نوزاد تازه متولد شده ساختار چشم طبیعی ندارد، اولین کاری که انجام می‌دهد، معاینه ساختار چشم است. معاینه چشم برای تشخیص گلوکوم مادرزادی شامل موارد زیر است، اما محدود به موارد زیر نیست:
معاینه چشم برای بررسی قرنیه و زاویه زهکشی
این مطالعه برای انتخاب روش جراحی که در صورت لزوم به درمان گلوکوم مادرزادی کمک می‌کند، بسیار مهم است.
فوندوس
معاینه با مردمک‌های گشاد شده انجام می‌شود و به بررسی ضایعات عصب بینایی می‌پردازد. عصب آسیب دیده از بین رفتن رشته‌های عصبی را نشان می‌دهد و نوعی سوراخ را تشکیل می‌دهد که با پیشرفت بیماری بزرگ‌تر می‌شود.
تونومتری
تونومتری برای اندازه گیری فشار داخل چشم انجام می‌شود. برای انجام این آزمایش، قطره‌های چشمی برای بی حس کردن چشم‌ها ریخته می‌شود و ابزاری در جلوی چشم قرار می‌گیرد تا اندازه گیری IOP را انجام دهد.
گلوکوم مادرزادی چگونه درمان می‌شود؟
درمان گلوکوم مادرزادی جراحی است و هدف آن کاهش سرعت پیشرفت بیماری است. این عمل برای اصلاح نقصی که نمایانگر زاویه زهکشی یا زاویه iridocorneal است انجام می‌شود و اگر به موقع انجام شود، بهبود بینایی کودک می‌تواند عالی باشد. تکنیک‌های زیادی برای جراحی گلوکوم مادرزادی وجود دارد، اما روشی که باید انجام شود با توجه به سلامت قرنیه، چشم و میزان بیماری انتخاب می‌شود. اگر قرنیه شفاف باشد، گونیوتومی و اگر مات باشد، ترابکولکتومی انجام می‌شود. هر دو عملیات باز کردن زاویه زهکشی است. برای درمان گلوکوم مادر زادی ابتدا باید یک چشم و سپس چشم دیگر را عمل کرد. میزان موفقیت عملیات بین 60 تا 80 درصد است. اگر با گذشت زمان زاویه دوباره بسته شود، امکان دارد لازم باشد دوباره عمل را تکرار کنید.
جراحی گلوکوم مادرزادی
ترابکولوتومی لوله‌ای یک روش جراحی برای درمان گلوکوم مادرزادی است. در این روش جراحی، پزشک یک پروب را از طریق یک برش کوچک در صلبیه سفید وارد کانال شلم می‌کند. کانال شلم در صلبیه اطراف قرنیه شفاف جریان دارد. دکتر پروب را در کانال شلم می‌چرخاند. او کانال شلم را در داخل و بافت شبکه ترابکولار را در حدود یک سوم طول پاره می‌کند. به این ترتیب بین محفظه قدامی و کانال شلم ارتباط ایجاد می‌کند و زلالیه می‌تواند دوباره تخلیه شود.
گلوکوم مادرزادی چگونه بر بینایی کودک تأثیر می‌گذارد؟
عوامل مختلفی می‌توانند بر بینایی کودک مبتلا به گلوکوم مادر زادی تأثیر بگذارند. تشخیص زودهنگام کلیدی برای روند درمان بینایی بهتر برای کودک است. تشخیص دیرهنگام می‌تواند به طور قابل توجه و دائمی بینایی بیمار را مختل کند. اگر بیمار آسیب قرنیه داشته باشد، می‌توانیم مداخله ترکیبی پیوند قرنیه را همراه با جراحی گلوکوم پیشنهاد کنیم. تشخیص به موقع از گذراندن وقت کودک با افزایش فشار داخل چشم جلوگیری می‌کند. بنابراین، آسیب به عصب بینایی کمتر است، می‌تواند پیشرفت بیماری را کاهش دهد و روند درمانی بهتر است.
کلام آخر
گلوکوم مادرزادی نوعی گلوکوم است که از بدو تولد وجود دارد، اما می‌تواند در سه ماه اول زندگی یا قبل از سه سالگی نیز ظاهر شود. همچنین گلوکوم مادر زادی دیررس وجود دارد که می‌تواند بعد از سه سال و تا نوجوانی رخ دهد. درمان گلوکوم مادرزادی جراحی است و هدف آن کاهش سرعت پیشرفت بیماری است. این عمل برای اصلاح نقصی که نمایانگر زاویه زهکشی یا زاویه iridocorneal است انجام می‌شود و اگر به موقع انجام شود، بهبود بینایی کودک می‌تواند عالی باشد.