رابدومیوسارکوم یک کارسینوم دوران کودکی است که از سلول‌های مزانشیمی جنینی ناشی می‌شود که فرصت تمایز به سلول‌های اسکلتی را دارند. رابدومیوسارکوم می‌تواند تقریباً از هر نوع بافت عضلانی در هر قسمت از بدن ایجاد شود و منجر به تظاهرات بالینی گسترده‌ای می‌شود. تومور رابدومیوسارکوم معمولاً با توموگرافی کامپیوتری یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی شناسایی می‌شوند و تشخیص با بیوپسی انجام می‌شود. درمان شامل جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی است. رابدومیوسارکوم شایع‌ترین سرطان سیستم عصبی غیر مرکزی در کودکان (بعد از نوروبلاستوما و تومور ویلمز) است. تنها 3 تا 4 درصد از سرطان‌های دوران کودکی را تشکیل می‌دهد.
رابدومیوسارکوم متعلق به گروهی از تومورها به نام سارکوم بافت نرم است و شایع‌ترین نوع سرطان در این گروه است. بروز رابدومیوسارکوم در کودکان 4.3/1 میلیون در سال است. دو سوم سرطان‌ها در کودکان زیر 7 سال تشخیص داده می‌شود. این بیماری در سفید پوستان شایع‌تر از افراد سیاه پوست است. و در پسران کمی بیشتر از دختران است.
تومور رابدومیوسارکوم در کودکان کجا تشکیل می‌شود؟
رابدومیوسارکوم در کودکان می‌تواند در هر جایی از بدن رخ دهد، از جمله:
- ناحیه سر و گردن (حدود 35٪)، بیشتر در نزدیکی یا در نواحی بینی و گلو (بیشتر در کودکان در سن مدرسه شایع است.)
- دستگاه تناسلی ادراری (حدود 25%)، بیشتر در مثانه، پروستات یا واژن (در نوزادان و کودکان خردسال شایع‌تر است.)
- اندام‌ها (حدود 20%) (بیشتر در نوجوانان شایع است)
حدود 15 تا 25 درصد از کودکان در زمان تشخیص رابدومیوسارکوم، متاستاز داشته‌اند. ریه شایع‌ترین محل متاستاز است. استخوان، مغز استخوان و غدد لنفاوی دیگر مناطق احتمالی هستند.
علائم رابدومیوسارکوم در کودکان
علائم به محل، اندازه و تومور بستگی دارد. تا زمانی که تومور خیلی بزرگ نشود، هیچ علامتی وجود نخواهد داشت. علامت اصلی می‌تواند یک توده یا تورم باشد که دردناک است. علائم دیگر در هر کودک کمی متفاوت است. رشد نزدیک چشم می‌تواند باعث ایجاد موارد زیر شود:
- چشم برآمده یا چشم‌ها به نظر می‌رسد ضربدری هستند
- مشکل در بینایی
رشد در گوش یا سینوس‌ها می‌تواند باعث:
- گوش درد
- سردرد
- گرفتگی سینوس
در اندام‌های ادراری یا تولید مثلی می‌تواند باعث:
- خون ریزی
- درد هنگام ادرار کردن
در شکم می‌تواند باعث:
- درد
- استفراغ
- یبوست
علائم رابدومیوسارکوم پیشرفته شامل موارد زیر می‌شود:
- درد استخوان
- سرفه‌های مداوم
- ضعف
- کاهش وزن
علائم رابدومیوسارکوما می‌تواند مانند سایر بیماری‌ها باشد.
رابدومیوسارکوم در کودک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص رابدومیوسارکوم در کودکان، پزشک در مورد سابقه سلامت و علائم کودک شما سوال خواهد کرد. او فرزند شما را معاینه خواهد کرد. ممکن است کودک شما به یک متخصص سرطان کودک (انکولوژیست اطفال) ارجاع داده شود. آزمایش‌هایی که برای فرزند شما تجویز می‌شود عبارتند از:
آزمایش خون و ادرار: آزمایش خون و ادرار در آزمایشگاه انجام می‌شود.
اشعه ایکس: اشعه ایکس از مقدار کمی اشعه برای گرفتن عکس از استخوان‌ها و سایر بافت‌های بدن استفاده می‌کند.
سی تی اسکن: این آزمایش از یک سری اشعه ایکس و یک کامپیوتر برای تهیه تصاویر دقیق از بدن استفاده می‌کند.
ام آر آی: در این آزمایش از آهنرباهای بزرگ، امواج رادیویی و کامپیوتر برای تهیه تصاویر دقیق از داخل بدن استفاده می‌شود.
سونوگرافی: این تست از امواج صوتی و کامپیوتر برای ایجاد تصاویر استفاده می‌کند.
اسکن استخوان: مقدار کمی رنگ به داخل رگ تزریق می‌شود. کل بدن اسکن می‌شود. این رنگ در مناطقی که امکان دارد سرطان وجود داشته باشد ظاهر می‌شود.
اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) رابدومیوسارکوم کودکان
برای این آزمایش، قند رادیواکتیو به جریان خون تزریق می‌شود. سلول‌های سرطانی بیشتر از سلول‌های طبیعی قند مصرف میکنند، بنابراین قند در سلول‌های سرطانی جمع می‌شود. از دوربین مخصوصی استفاده می‌شود تا ببیند قند رادیواکتیو در کجای بدن قرار دارد. اسکن PET گاهی اوقات می‌تواند سلول‌های سرطانی را در نواحی مختلف بدن شناسایی کند، حتی زمانی که با آزمایش‌های دیگر قابل مشاهده نباشند. این تست اغلب همراه با سی تی اسکن استفاده می شود. این اسکن PET/CT نامیده می‌شود.
بیوپسی تومور: نمونه‌ای از تومور گرفته می‌شود. زیر میکروسکوپ از نظر سلول‌های سرطانی بررسی می‌شود. بیوپسی تنها راه برای تشخیص دقیق سرطانی بودن تومور است.
آسپیراسیون مغز استخوان یا بیوپسی رابدومیوسارکوم کودکان
مغز استخوان در مرکز برخی از استخوان‌ها یافت می‌شود. جایی است که سلول‌های خونی ساخته می‌شوند. مغز استخوان معمولا از استخوان لگن گرفته می‌شود. این آزمایش می‌تواند بررسی کند که آیا سلول‌های سرطانی به مغز استخوان رسیده‌اند یا خیر.
پونکسیون کمری: یک سوزن مخصوص در قسمت پایین کمر، داخل کانال نخاعی قرار می‌گیرد. این ناحیه اطراف نخاع است. این کار برای بررسی مغز و نخاع برای سلول‌های سرطانی انجام می‌شود. مقدار کمی از مایع مغزی نخاعی (CSF) برداشته شده و برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. CSF مایع اطراف مغز و نخاع است. این آزمایش برای رابدومیوسارکوم سر و گردن انجام می‌شود.
بخشی از تشخیص سرطان مرحله بندی نامیده می‌شود. مرحله بندی فرآیندی است برای دیدن اینکه آیا سرطان گسترش یافته است یا خیر، و کجا گسترش یافته است. مرحله بندی همچنین به تصمیم گیری در مورد درمان کمک می‌کند. راه‌های مختلفی برای مرحله بندی سرطان وجود دارد، اما اکثر آنها از مرحله 1 تا مرحله 4 متغیر هستند.
آیا رابدومیوسارکوم کودک درمان می شود؟
درمان به محل، مرحله و سایر عوامل بستگی دارد. سرطان را می‌توان با یکی از موارد زیر درمان کرد.
عمل جراحی
هدف از جراحی برداشتن کامل تومور است. به این جراحی رزکسیون می‌گویند. جراحی برای جلوگیری از، از دست دادن عملکرد و تغییر شکل تا حد امکان انجام می‌شود.
شیمی درمانی
شیمی درمانی داروهایی است که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. از شیمی درمانی برای درمان رابدومیوسارکوم استفاده میکنند. برخی از داروها امکان دارد از طریق دهان داده شوند. اما بیشتر از طریق ورید (IV) داده می‌شود.
پرتو درمانی
پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی یا جلوگیری از رشد آنها استفاده می‌شود. معمولا زمانی استفاده می‌شود که برداشتن تومور با جراحی سخت باشد. پرتودرمانی معمولا همراه با شیمی درمانی انجام می‌شود.
عوارض احتمالی رابدومیوسارکوم در کودک چیست؟
کودک امکان دارد عوارض ناشی از تومور یا درمان داشته باشد. عوارض به محل تومور و درمان‌های مورد نیاز بستگی دارد. آنها شامل موارد زیر می‌شوند:
آسیب به مغز یا سیستم عصبی که باعث اختلال در هماهنگی، قدرت عضلانی، گفتار یا بینایی می‌شود.
- مشکلات بعد از جراحی مانند عفونت، خونریزی و مشکلات بیهوشی عمومی
- عفونت و خونریزی ناشی از شیمی درمانی
- تاخیر در رشد
- مشکلات یادگیری
- مشکلات تولید مثل (ناباروری)
- بازگشت سرطان
کلام آخر
کودک مبتلا به رابدومیوسارکوم نیاز به مراقبت مداوم دارد. کودک شما توسط متخصصان سرطان برای درمان هر گونه اثر دیررس درمان و مشاهده علائم یا نشانه‌های بازگشت تومور باید ویزیت شود. فرزند شما با آزمایش‌های تصویربرداری و آزمایش های دیگر بررسی می‌شود. و با توجه به محل تومور درمان می‌شود.